ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΜΟΝΤΑΖ - ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ - ΤΣΙΓΚΟΣ

Καταρχήν όλες οι προς εκτύπωση δουλειές χρειάζονται μοντάζ, από την πιο απλή π.χ. ένα μονόχρωμο επιστολόχαρτο, μέχρι την πιο σύνθετη (π.χ. πολυσέλιδο έντυπο) .

Πρώτα κάνουμε ηλεκτρονικό μοντάζ και ύστερα χειρωνακτικό.

Στην περίπτωση που έχουμε c.t.p. ( computer to plate) (4 τσίγκους) δεν χρειάζεται το δεύτερο.

Το μοντάζ έχει ως εξής:

Το μοντάζ στην προεκτύπωση είναι η τοποθέτηση των ασπρόμαυρων διάφανων πλαστικών επιφανειών (φιλμ διάστασης ανάλογης με την διάσταση μιας σελίδας του εντύπου μας) επάνω σε μια τρόπον τινά πλαστική επιφάνεια συγκεκριμένων διαστάσεων και παχύτερη από τα φιλμς η οποία λέγεται χρωμοφάν.

Τα φιλμ -επάνω στα οποία έχει εκτυπωθεί με μαύρο μελάνι (σε κουκίδες) το κείμενο και η εικόνα της σελίδας περιοδικού/εφημερίδας/βιβλίου κλπ-  τοποθετούνται ανά χρώμα (μαύρο, κόκκινο, μπλε και κίτρινο) σε συγκεκριμένη σειρά το ένα επάνω στο άλλο με τρόπο ώστε να εφαρμόζουν ακριβώς.

Σκοπός του μοντάζ είναι τα τέσσερα χρώματα να τοποθετηθούν με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια ώστε κατά την εκτύπωση του εντύπου στο τυπογραφείο (τα χρωμοφάν τοποθετούνται σε ειδικούς τσίγκους σε μηχανές εκτύπωσης) τα χρώματα και τα κείμενα να εκτυπώνονται στο χαρτί όπως τα βλέπει κανείς στην οθόνη του υπολογιστή του.

Ενίοτε στα περιοδικά φαίνονται γύρω από τα μαύρα γράμματα άλλα χρώματα (κίτρινο, μπλε ή κόκκινο).

Αυτό σημαίνει ότι το μοντάζ δεν έγινε με ακρίβεια και τα χρώματα δεν εκτυπώθηκαν όπως θα έπρεπε

Το ηλεκτρονικό μοντάζ έχει ως εξής :

Ο χειριστής βλέπει στον υπολογιστή του τις σελίδες και τις τοποθετεί ανά 8σέλιδα (συνήθως, ενίοτε και ανά 16σέλιδα) σε μια εικονική επιφάνεια (εικονικό χρωμοφάν ας πούμε). Κατά συνέπεια τα φιλμ τυπώνονται όχι μια μια σελίδα όπως στο απλό μοντάζ αλλά ως μια επιφάνεια 8 σελίδων, πράγμα που διευκολύνει την τοποθέτησή τους επάνω στο πραγματικό χρωμοφάν (δεν τρως την ώρα σου να κολλάς μια μια σελίδα τεσσάρων χρωμάτων στο χρωμοφάν αλλά κολλάς τέσσερα 8σέλιδα -ένα για κάθε χρώμα- το ένα πάνω στο άλλο).

Για να κάνουμε ηλεκτρονικό μοντάζ θα πρέπει αρχικά να γνωρίζουμε κάποια βασικά πράγματα:

1) Πόσα χιλιοστά είναι το δόντι της μηχανής στην οποία θα εκτυπωθεί η δουλειά.
Τι είναι το δόντι;

Η μηχανή όταν εκτυπώνει χρειάζεται να πιάσει με μια "δαγκάνα" το χαρτί, να το τραβήξει και να το προωθήσει στο κύλινδρο.

Αυτή η απόσταση που χρειάζεται η "δαγκάνα" για να τραβήξει το χαρτί λέγεται δόντι.

Σε κάθε μηχανή διαφέρει, δηλαδή άλλες μηχανές χρειάζονται 1cm κενό και άλλες 1,5 κ.ο.κ. Ο λόγος που το αναφέρω είναι γιατί η μηχανή στο 1cm αυτό δεν μπορεί να εκτυπώσει, ξεκινάει την εκτύπωση από κει και επάνω.

Άρα δεν πρέπει η δουλειά μας να πέφτει μέσα στο δόντι γιατί δεν θα εκτυπωθεί.

Επιλέγουμε να θέσουμε "δόντι" πάντα την μεγάλη πλευρά του χαρτιού μας.

Δηλαδή αν το χαρτί μας είναι 50Χ35 θα αφήσουμε 1cm κενό στο 50.

Αυτό βοηθάει τον τυπογράφο στην εκτύπωση αλλά και πρακτικά βοηθάει την μηχανή στην σωστή τροφοδοσία του χαρτιού.

Οπότε συμβουλευόμαστε τον τυπογράφο μας για να μας πει το δόντι της μηχανής για να κανονίσουμε το μοντάζ μας.

ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΣΕΛΙΔΑΣ

Έχουμε τα περιθώρια ξακρίσματος κεφαλής, ποδιών και εξωτερικού (είναι συνήθως 0,5εκ.).

Ξάκρισμα είναι η διαδικασία κοπής των περιττών περιθωρίων του βιβλίου, του περιοδικού κτλ.

Δόντια χαρτιού είναι το λευκό περιθώριο που δεν μπορεί να τυπωθεί. Είναι συνήθως 1εκ.

2) Πρέπει να γνωρίζουμε σε τι διάσταση θα εκτυπωθεί η δουλειά μας.
Αν δεν μας έχει δώσει συγκεκριμένες οδηγίες ο τυπογράφος θα πρέπει να βρούμε την καταλληλότερη διάσταση χαρτιού στην οποία χωράει η δουλειά μας και ταυτόχρονα δεν πετάμε χαρτί.

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γνωρίζουμε τις διαστάσεις των χαρτιών και τις υποδιαιρέσεις τους.

Δηλαδή: 70Χ100, 58Χ86, 62x86 (για καθαρό Α4) κ.τ.λ.

3) Πρέπει απαραίτητα πάνω στο τυπογραφικό μας να υπάρχουν:

α) Σημεία κοπής της δουλειάς
β) Σταυροί σύμπτωσης
γ) Σκάλα 4χρωμίας
δ) Σημάδια που θα υποδηλώνουν το κέντρο του χαρτιού στο μήκος και το πλάτος του, ανάλογα με τον τύπο του μοντάζ.

4) Πρέπει να επιλέξουμε το σωστό τύπο μοντάζ ανάλογα με τις προδιαγραφές της δουλειάς μας.

Με τον όρο "Τύπο μοντάζ" εννοώ:

Τούμπα γωνία,

Τούμπα δόντι,

Αμφίπλευρη εκτύπωση κ.τ.λ.

Αυτό έχει να κάνει με την πολυπλοκότητα της δουλειάς μας.

Δηλαδή π.χ αν είναι πολυσέλιδο έντυπο, αν είναι αφίσα μίας όψης ή φυλλάδιο 2 όψεων.

Την μακέτα μας ή τις επαναλήψεις τις, πάντα την κεντράρουμε στο τυπογραφικό μας κυρίως όταν πρόκειται για αμφίπλευρη εκτύπωση, τούμπα γωνία, τούμπα δόντι.

Αν δεν την κεντράρουμε δε θα έρθει σωστά το μπρος - πίσω ( η τούμπα).

Σε κάποιες περιπτώσεις που έχουμε 1 όψης μακέτα, γίνεται στοχευμένα η μη τοποθέτησή της στο κέντρο κυρίως όταν πρόκειται για περιπτώσεις θερμοτυπίας, κοπτικού κ.τ.λ. που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τα μέτρα της δεύτερης μηχανής από την οποία θα περάσει στη συνέχεια η δουλειά μας.

Σας επισυνάπτω και μια εικόνα με ένα παράδειγμα μοντάζ σε διάσταση χαρτιού 50Χ35, μίας όψης με 2 επαναλήψεις, για να κατανοήσετε τα βασικά τουλάχιστον καλύτερα. Πάνω στην εικόνα φαίνονται όλα αυτά που αναφέρω πιο πάνω

Πρόγραμμα για μοντάζ.

Το Preps είναι software για μοντάζ που απευθύνονται κυρίως σε ατελιέ και έχουν βάσει όταν πρόκειται να μοντάρουμε σύνθετες δουλειές (περιοδικά κ.τ.λ.)

Το preps είναι ένα εξαιρετικά όμορφο, πανέξυπνο, γρηγορότατο και αρκετά εύκολο πρόγραμμα μοντάζ που, ταυτόχρονα, είναι και μηχανή postscript.

Αυτό σημαίνει ότι, αν διαθέτεις τους drivers για την έξοδο που σε ενδιαφέρει, μπορείς, εκτός από το να μοντάρεις οποιαδήποτε δουλειά, να παράγεις άμεσα τα postscript προς εκτύπωση αρχεία.
Το πρόγραμμα παράγει κοινά αρχεία postscript μέσα από την επιλογή που προσφέρει στο file > fiting/tiling Setup > Device Setup.
Εκεί, εκτός της επιλογής της φιλμο/τσιγκο-μηχανής, μπορείς να προσθέσεις και οποιονδήποτε άλλο εκτυπωτή, ακόμη και εκτυπωτές γραφείου, και έτσι μπορείς (με scale ή σε tiles για φυσικό μέγεθος) να κάνεις έλεγχο του μοντάζ ή να παράγεις δείγματα.
Ωστόσο, για χρωματικό δοκίμιο, απαιτείται προφανώς proofer.
Σε τελική ανάλυση, μπορείς να μοντάρεις απλά, να σώσεις το έγγραφο του μοντάζ που δημιούργησες (.job για το preps) και, μαζί με τα input (pdf ή postscript) αρχεία, να το στείλεις για r.i.p. (raster image processor) έξω.
Πάντως το preps, λόγω του ότι βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της προεκτυπωτικής αλυσίδας, απαιτεί άριστη γνώση των διαδικασιών μοντάζ και εκτύπωσης
και διαρκή συνεννόηση με τον εκάστοτε τυπογράφο.

Επίσης, δεν προσφέρεται για λάθη, γιατί ένα μικρό λαθάκι εδώ, μπορεί να κοστίσει χιλιάδες ευρώ... και σπάνια ανιχνεύεται πριν τη ζημιά...

Το Preps σε διευκολύνει αφάνταστα όταν έχεις 16σέλιδα και 8 σέλιδα κ.ο.κ..

Από κει και πέρα για απλές δουλειές μπορείτε να κάνετε μοντάζ σε κάποιο από τα προγράμματα που χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα σας, δηλαδή: indesign, illustrator, quark, corel.

Τέλος είναι σημαντικό θα έλεγα να γνωρίζει ένας γραφίστας τις βασικές αρχές του μοντάζ γιατί τον βοηθάει στη σχεδίαση και στην επικοινωνία του με τον τυπογράφο.

Μπορεί να υπολογίσει τη διάσταση της μακέτας του, έτσι ώστε στο τέλος να μην υπάρχει φύρα στο χαρτί και πεταχτεί, με αποτέλεσμα να ανέβει το κόστος της δουλειά και να καταλαβαίνει τις οδηγίες του τυπογράφου χωρίς να νομίζει ότι του λέει κινέζικα.