Το
χαρτί διακρίνεται από το σχήμα, το βάρος και την ποιότητα. Σχήμα είναι οι
διαστάσεις του φύλλου, που καθορίζονται κυρίως από τις συνήθειες της αγοράς και
τα φορμάτ των πιεστηρίων.
Το βάρος υπολογίζεται σε γραμμάρια κατά τετραγωνικό
μέτρο, ανεξαρτήτως σχήματος χαρτιού. Στην Ελλάδα υπάρχουν όλα τα βάρη χαρτιού
στο σχήμα 70 x
100, βάρη χαρτιού μέχρι 140 γρμ. στο σχήμα 58 x 86, ενώ τα υπόλοιπα σχήματα
είναι περιορισμένα. Η ποιότητα αφορά στο είδος (ματ ή γυαλιστερό) και στην
κατηγορία του χαρτιού (γραφής, σατινέ, κ.λ.π.).
ΣΧΗΜΑΤΑ ΧΑΡΤΙΩΝ
Στην
ελληνική αγορά το συνηθέστερο σχήμα είναι το 70 x 100 καθώς και το 58 x 86
και το 61 x 86. Πιο περιορισμένα βρίσκουμε τα σχήματα 60 x 90, 63 x 95, 58 x
88, 76 x 104 κ.λ.π. Επί μεγάλων παραγγελιών, οι βιομηχανίες
χάρτου μπορούν να κατασκευάσουν χαρτιά οποιουδήποτε ειδικού σχήματος.
ΧΑΡΤΙΑ
Ελαφριά από 28 gr τα γραφής ως 400 χαρτονέ.
Πολυτελείας :
illustration από 80 ως 400 gr, velvet από 80 ως 400 gr περνάνε από διάφορες ουσίες που τα
κάνουν πιο ματ, πιο στριπνά
Γραφής : ειδικά για
offset
με λιγότερη επεξεργασία αντίθετα από τα πολυτελείας.
Δεύτερα χαρτιά τα
λεγόμενα τυπογραφικά για μπλοκ κ.τ.λ. (φτηνά ).
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ:
Υπάρχουν χαρτιά ματ και γυαλιστερά
επιστρωμένα, (καλυμμένα επιφανειακά με μείγμα υλικών που τα κάνει πιο λεία και
περισσότερο αδιαφανή) που χρησιμοποιούνται για εκτύπωση τετραχρωμιών και
απαιτούν λιγότερο μελάνι και δίνουν λαμπρότερα χρώματα.
Υπάρχουν και τα μη επιστρωμένα που
χρησιμοποιούνται για εκτυπώσεις βιβλίων, εφημερίδων και γενικά εντύπων χωρίς
χρωματικές απαιτήσεις.
Τα μεγέθη του χαρτιού χωρίζονται σε δυο βασικές
κατηγορίες. Τη σειρά Α και τη σειρά Β. Τα χαρτιά του τύπου Α έχουν εμβαδόν 1μ
τα μεγαλύτερα χαρτιά προκύπτουν με το διπλάσιο της μικρής πλευράς και η
περιγραφή τους είναι με τα σύμβολα 1 Α, 2 Α, 3 Α, 4 Α, κλπ. Τα μικρότερα χαρτιά
προκύπτουν με την διχοτόμηση της μεγάλης πλευράς και περιγράφονται με τα
σύμβολα Α 1, Α 2, Α 3, Α 4,κλπ. Το βασικό μέγεθος είναι το Α 0 (1μ). Αντίθετα
τα χαρτιά του τύπου Β έχουν σα βασικό τους το Β 0 που έχει διάσταση μεγαλύτερη
του 1μ ενώ τα μεγαλύτερα προκύπτουν με διπλασιασμό και τα μικρότερα με
διχοτόμηση. Τα Μεγέθη είναι 2 Β, 3 Β, Β 0, Β 1, Β 2, Β 3, κλπ.
ΣΕΙΡΕΣ
ΜΕΓΕΘΩΝ ΧΑΡΤΙΩΝ:
Α : για εκτύπωση περιοδικών, βιβλίων,
διαφημιστικών
Β : για αφίσες, έντυπα
C
: για φακέλους
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ:
Α0: 841mm x 1189mm
B0: 1000mm x
1414mm
A1: 594mm x
841mm
A2: 420mm x
594mm
A3: 297mm x
420mm
A4: 210mm x
297mm
A5: 148,5mm x
210mm
Χαρτιά εκτύπωσης
Τα φωτογραφικά χαρτιά διακρίνονται σε χαρτιά
τύπου porous και σε χαρτιά τύπου swellable. Υπάρχουν όμως και υβριδικά χαρτιά,
που εκμεταλλεύονται τα πλεονεκτήματα και των δύο κατηγοριών. Σημειώνουμε ότι
επειδή οι περισσότεροι εκτυπωτές χρησιμοποιούν έγχρωμα μελάνια τύπου dye, η
πλειονότητα των φωτογραφικών χαρτιών είναι σχεδιασμένα λαμβάνοντας υπόψη τις
ιδιότητες αυτών των μελανιών.
Χαρτιά Porous
Τα χαρτιά τύπου
porous ή micro porous διαθέτουν ένα πορώδες στρώμα το οποίο απορροφά γρήγορα το
μελάνι, καθώς αυτό κυλά με ευκολία ανάμεσα στα κενά του χαρτιού (πόρους). Η
ύπαρξη των πόρων επιταχύνει σημαντικά την εξάτμιση του νερού της μελάνης, με
αποτέλεσμα το χαρτί να στεγνώνει γρήγορα, μειώνει όμως την ανθεκτικότητα της
εκτύπωσης όταν αυτή είναι εκτεθειμένη στον αέρα. Κατά κάποιον τρόπο τα χαρτιά
αυτού του τύπου συμπεριφέρονται όπως ένα λεπτό στρώμα άμμου, το οποίο έχει τη
δυνατότητα να απορροφά γρήγορα συγκεκριμένες ποσότητες νερού.
Χαρτιά Swellable
Τα χαρτιά τύπου
swellable ή swellable polymers διαθέτουν ένα απορροφητικό στρώμα που όταν
έρχεται σε επαφή με τη μελάνη διογκώνεται και τη δεσμεύει στο εσωτερικό του. Τα
χαρτιά αυτού του τύπου αργούν να στεγνώσουν, αλλά παρέχουν μεγάλη ανθεκτικότητα
στις εκτυπώσεις, καθώς προστατεύουν τη μελάνη στο εσωτερικό στρώμα τους.
Ταυτόχρονα όμως, σε συνθήκες αυξημένης υγρασίας αφήνουν μια κολλώδη αίσθηση. Τα
χαρτιά αυτά συμπεριφέρονται κατά τρόπο αντίστοιχο με τις πάνες των μωρών, οι
οποίες αν και δεν απορροφούν το νερό τόσο γρήγορα όσο η άμμος, συγκρατούν μεγαλύτερη
ποσότητα.
Επιστρώσεις και ανθεκτικότητα
Η ποιότητα των
χαρτιών καθορίζεται συνήθως από την ύπαρξη ή την έλλειψη κάποιας ειδικής
επίστρωσης. Τα χαρτιά με ειδικές επιστρώσεις παρέχουν καλύτερα αποτελέσματα,
καθώς η επίστρωση εμποδίζει τη μελάνη να τα διαποτίσει ανεξέλεγκτα και
ταυτόχρονα προστατεύει την εκτύπωση. Ανάλογα με τον τύπο της επίστρωσης
(ζελατίνη, πλαστικό, ρητίνη κ.λπ.), το πάχος και τις ιδιότητες του χαρτιού,
τόσο η ποιότητα όσο και η ανθεκτικότητα της εκτύπωσης στο χρόνο διαφέρουν. Η ανθεκτικότητα
των εκτυπώσεων εξαρτάται επίσης από το είδος της μελάνης και τον τρόπο με τον
οποίο απορροφάται από το χαρτί. Γι' αυτό πραγματοποιούνται διάφορες
εργαστηριακές μελέτες, οι οποίες έχουν σκοπό να διαπιστώσουν την ανθεκτικότητα
των εκτυπώσεων στο φως κάτω από πραγματικές συνθήκες. Για να διατηρήσουμε
πάντως τις εκτυπώσεις όσο το δυνατόν περισσότερο, πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν
πρέπει να τις αφήνουμε εκτεθειμένες χωρίς λόγο στο φως ή στον αέρα.
Επιλογές χαρτιού για
εκτύπωση
Coated paper : Χρησιμοποιείται
με χαρτί τύπου illustration
, είναι η καλύτερη επιλογή για εκτυπωτές inkjet.
Transparency :
Χρησιμοποιείται με φιλμ για διαφάνειες.
Plain : Όταν
θέλετε μια εικόνα με χαμηλή πυκνότητα μελάνης σε κοινό χαρτί.
Plain ( enhance
black
) : Σκουρότερη , με πιο σκούρα μαύρα από ότι στην
επιλογή plain
.
Plain ( wait and dry ) : Για
εικόνες με μεγάλη πυκνότητα μελάνης σε κοινό χαρτί . Ο εκτυπωτής περιμένει 8
δευτερόλεπτα από το ένα πέρασμα της κεφαλής στο επόμενο .
Draft : Κάλυψη
μελάνης 50 % του κανονικού , διπλάσια ταχύτητα εκτύπωσης .
ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΕΙΡΩΝ
Κάθε
γραμματοσειρά αποτελείται από ένα screen font που είναι μια bitmap απεικόνιση χαμηλής ανάλυσης 72 dpi και από έναν printer font που είναι η object oriented απεικόνιση του
χαρακτήρα.
Τα printer
fonts
είναι αυτά που χρησιμοποιούνται κατά την εκτύπωση χαρακτήρων. Εάν ο εκτυπωτής
δεν είναι postscript
ή θέλουμε μιας υψηλής ποιότητας απεικόνιση των χαρακτήρων στην οθόνη, πρέπει να
χρησιμοποιήσουμε την τεχνική Type Rendering.Με αυτόν τον όρο
εννοούμε την διεργασία εκείνη κατά την οποία διαβάζει πληροφορίες για το
περίγραμμα του χαρακτήρα από τον printer font και δημιουργεί, μιας καλής ποιότητας bitmap απεικόνιση του χαρακτήρα. Τα printer fonts μπορούμε να τα κατατάξουμε σε τρεις
τύπους: Type
1, Type
3 και Τrue
type.
Τα Type 1 είναι ευρύτατα διαδεδομένα στο χώρο
των Macintosh,
χρησιμοποιούνται ωστόσο αρκετά και από τα windows. Η παραγωγή των
γραμματοσειρών αυτών γίνεται από μεγάλες εταιρείες όπως η ADOBE. Τα Type 1 είναι γραμματοσειρές postscript και χαρακτηριστικό
στοιχείο τους αποτελεί το Hinting, δηλαδή η διαδικασία εκείνη που έχει ως
αποτέλεσμα την καλή εμφάνιση των χαρακτήρων με μικρό μέγεθος, όταν τυπώνονται
σε εκτυπωτές χαμηλής ανάλυσης. Οι γραμματοσειρές Type 1 καθώς και οι Type 3 για να πραγματοποιήσουν τη
διαδικασία του type
rendering
χρησιμοποιούν τον Adobe
Type
Manager.Τα
Type
3 ακολουθούν την ίδια φιλοσοφία σχεδίασης με τα Type 1 είναι δηλαδή γραμματοσειρές postscript, αλλά λείπει η
τεχνική του Hinting.
Είναι λιγότερο καλοσχεδιασμένες γραμματοσειρές οι οποίες στο σύνολό τους
κατασκευάζονται από μικρότερες εταιρείες ή ιδιώτες. Τέτοιου είδους
γραμματοσειρές συναντώνται στο χώρο τον Macintosh και χρησιμοποιούν
ένα τελείως διαφορετικό σετ μαθηματικών συναρτήσεων από τις postscript. Η σημαντικότερη
διαφορά τους είναι ότι έχουν ενσωματωμένες τις πληροφορίες που χρειάζονται για
τη διαδικασία του Hinting,
επομένως τυπώνονται εξίσου καλά σε οποιονδήποτε εκτυπωτή postscript ή άλλου είδους
χωρίς τη βοήθεια του ATM.
True Type είναι η πλειοψηφία των γραμματοσειρών που
χρησιμοποιούνται στα windows. Ελληνικές γραμματοσειρές Macintosh μπορείτε να
προμηθευτείτε από την Scopsis την Art Is την L – Cube και την Unibrain. Ελληνικές
γραμματοσειρές για τα Windows διαθέτουν οι εταιρείες Πουλιάδης & Συν Unibrain και Magenta. Αν πάλι θέλετε να
χρησιμοποιήσετε οπωσδήποτε μια γραμματοσειρά αλλά αυτή δεν έχει ελληνικούς
χαρακτήρες, μπορείτε να δοκιμάσετε να τους σχεδιάσετε με κάποιο πρόγραμμα όπως
το Fontographer.
Clip arts: Αποτελούν το
απαραίτητο συμπλήρωμα κάθε εντύπου που σέβεται τον εαυτό του. Στην ελληνική
αγορά κυκλοφορούν πολλές συλλογές clip art είτε ανεξάρτητες είτε ενσωματωμένες
στα ίδια τα προγράμματα γραφιστικής.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Με
τον όρο «οικογένεια γραμμάτων» εννοούμε μια σειρά τυπογραφικών στοιχείων
(γραμμάτων, αριθμών και συμβόλων) τα οποία ανεξαρτήτου μεγέθους και τύπου,
είναι σχεδιασμένα με ανάλογους κανόνες και έχουν κοινά μορφολογικά
χαρακτηριστικά.
Με
τον όρο «γραμματοσειρά» εννοούμε μια σειρά γραμμάτων, αριθμών και άλλων
συμβόλων όπου όλα τα στοιχεία είναι του ίδιου τύπου.
Μια
πλήρης οικογένεια γραμμάτων περιλαμβάνει όλους τους τύπους ανάλογα με το πάχος,
το πλάτος και την κλίση. Πάχος: λευκά (light), κανονικά (regular), μαύρα (bold) και πολύ μαύρα (extra bold). Πλάτος: στενά, κανονικά και
τετράγωνα (φαρδιά). Κλίση: όρθια και πλάγια.
Μια γραμματοσειρά αποτελείται από: κεφαλαία,
καπιταλάκια, πεζά ή μικρά, αριθμούς και σύμβολα.
Χαρακτήρες
X-Height
(Ύψος Χ): αναφέρεται στο ύψος του μέσου πεζού
χαρακτήρα, βασίζεται στο γράμμα χ. Όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος, τόσο
μεγαλύτερος θα δείχνει ο χαρακτήρας σε σύγκριση με χαρακτήρες άλλων
γραμματοσειρών που έχουν το ίδιο μέγεθος (σε στιγμές) αλλά μικρότερο ύψος Χ
Cap
height
(Ύψος κεφαλαίων): Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι
παρόμοιος με το “Ύψος Χ”. Αναφέρεται στο μέγεθος ενός μέσου κεφαλαίου χαρακτήρα
(βασίζεται στο γράμμα C)
Descender: Το τμήμα του χαρακτήρα που
εμφανίζεται κάτω από την γραμμή βάσης
Ascender: Το τμήμα του χαρακτήρα που
εκτείνεται πάνω από το ύψος Χ (όπως π.χ. στο γράμμα b)
Serif: Μια οριζόντια «μικρή πινελιά» η οποία
χρησιμοποιείται για να προσδώσει μια συγκεκριμένη αίσθηση στους χαρακτήρες μιας
γραμματοσειράς. Οι «ουρίτσες» που βλέπετε στην πάνω αριστερή γωνία και στο κάτω
άκρο του χαρακτήρα p
σε μια γραμματοσειρά όπως η Times είναι serifs
Sans
serif: Ο όρος αυτός
σημαίνει ότι μια συγκεκριμένη γραμματοσειρά δεν χρησιμοποιεί καλλιγραφικές
«ουρίτσες». Η Helvetica είναι
ένα παράδειγμα sans serif (ισοπαχής)
γραμματοσειράς
Ligature: Ένα σύμπλεγμα ενωμένων χαρακτήρων
όπως οι fi,
fl,
ffi,
ffl.
Η ενωμένη εμφάνιση των χαρακτήρων αυτών οφείλεται στις ιδιομορφίες των σχημάτων
τους. (Η δυνατότητα αυτόματης παραγωγής συμπλεγμάτων χαρακτήρων είναι διαθέσιμη
μόνο στο QuarkXPress
για Mac,
λόγω των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ των γραμματοσειρών για Mac και Windows)
“παν
μέτρον άριστον”
Προσοχή στην χρήση των γραμματοσειρών. Στην
περίπτωση αυτή ισχύει ο κανόνας “παν μέτρον άριστον”. Η χρήση υπερβολικά πολλών
γραμματοσειρών σε ένα έντυπο όχι μόνο δυσκολεύει την εκτύπωση αλλά και δίνει
στο έντυπό σας την όψη δειγματολογίου γραμματοσειρών.
Μη χρησιμοποιείτε οποιαδήποτε γραμματοσειρά πέσει στα
χέρια σας, είτε από κάποιο περιοδικό είτε από φίλο, αν πρώτα δεν την δοκιμάσετε
προσεκτικά. Σε πρώτη φάση ελέγξτε αν υπάρχουν όλοι οι χαρακτήρες που θα
χρειαστείτε. Κατόπιν τυπώστε ένα δείγμα σε εκτυπωτή postscript. Οι γραμματοσειρές είναι συνήθως αρχεία postscript και επομένως η απεικόνισή τους στην οθόνη έχει συνήθως
πολύ μικρή σχέση με αυτό που θα τυπωθεί τελικά. Μια κακοσχεδιασμένη
γραμματοσειρά μπορεί να είναι η αιτία πολλών δεινών για κάποιον ανυποψίαστο
χρήστη. Αν το έγγραφό σας αρνείται πεισματικά να τυπωθεί και εμφανίζει συνεχώς σφάλματα
postscript, πιθανόν να ευθύνεται μια κακοσχεδιασμένη γραμματοσειρά.
Αποφύγετε την υπερβολική χρήση καθηλωμένων
μπλοκ. Ίσως συναντήσετε προβλήματα στην εκτύπωση του εγγράφου σας.