από το σπήλαιο του Λασκό (Lascau) ως τη στήλη
του Τραϊανού της Ρώμης, τα εικονογραφημένα χειρόγραφα του Μεσαίωνα, τα
εκθαμβωτικά νέον της Γκίνζα (Ginza). Τόσο σε αυτή τη μακρά ιστορία όσο
και στη σχετικά πρόσφατη έκρηξη της οπτικής επικοινωνίας κατά τον 20ό
και 21ο αιώνα υπάρχει πολλές φορές μια θολή διάκριση και σύμπλευση της
διαφημιστικής τέχνης, της γραφιστικής και των καλών τεχνών. Σε τελική
ανάλυση, μοιράζονται πολλά από τα ίδια στοιχεία, τις θεωρίες, τις αρχές,
τις πρακτικές και τις γλώσσες και μερικές φορές τον ίδιο ευεργέτη ή
πελάτη. Στη διαφημιστική τέχνη, ο απώτερος στόχος είναι η πώληση των
αγαθών και υπηρεσιών. Στο γραφικό σχέδιο η ουσία είναι να αποδοθεί τάξη
στις πληροφορίες, μορφή στις ιδέες, έκφραση και αίσθημα σε εκθέματα που
δηλώνουν την ανθρώπινη εμπειρία.
Το 1849 o Χένρι Κόουλ (Henry Cole) έγινε μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στην εκπαίδευση του σχεδιασμού στην Μεγάλη Βρετανία, ενημερώνοντας την κυβέρνηση για τη σημασία του σχεδιασμού στην δική του Εφημερίδα Σχεδιασμού και Κατασκευών. Οργάνωσε τη Μεγάλη Έκθεση ως μια γιορτή της σύγχρονης βιομηχανικής τεχνολογίας και Βικτοριανού σχεδιασμού. Από το 1981 μέχρι το 1896 οι εκδόσεις William Morris’ Kelmscott Press δημοσίευσαν βιβλία που είναι μερικά από τα πιο σημαντικά γραφιστικά προϊόντα του κινήματος των καλών τεχνών και των πρακτικών τεχνών και έκανε μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση από τη δημιουργία βιβλίων μεγάλης στυλιστικής (υφολογικής) φινέτσας και την πώλησή τους στους πλούσιους για πριμοδότηση. Ο Morris απέδειξε ότι υπήρχε μια αγορά για δουλειές γραφικού σχεδίου, από μόνη της, και βοήθησε να πρωτοπορήσει (αναδειχθεί) ο διαχωρισμός του σχεδιασμού από την παραγωγή και τις καλές τέχνες. Το έργο της Kelmscott Press χαρακτηρίζεται από την εμμονή του στα ιστορικά στυλ (ύφη). Αυτός ο ιστορικισμός, ωστόσο, ήταν σημαντικός, καθώς έμελε να είναι η πρώτη αξιόλογη αντίδραση στην ξεπερασμένη (μπαγιάτικη) κατάσταση της γραφιστικής του 19ου αιώνα. Το έργο του Morris μαζί με το υπόλοιπο κίνημα του Ιδιωτικού Τύπου, επηρέασαν άμεσα την Αρ Νουβό (νέα τέχνη) και είναι έμμεσα υπεύθυνο για τις εξελίξεις του γραφικού σχεδίου στις αρχές του 20ου αιώνα, γενικά.
Οι τυπογράφοι που έχουν επιρροές από τον Tschichold και τη σχολή Μπάουχαους, όπως οι Herbert Bayer και o Laszlo Moholy-Nagy, και ο El Lissitzky είναι οι πατέρες του γραφικού σχεδίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Εισήγαγαν τεχνικές παραγωγής και στυλιστικές συσκευές που χρησιμοποιήθηκαν σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Τα επόμενα χρόνια είδαν τη γραφιστική του μοντέρνου ύφους να κερδίζει ευρεία αποδοχή και εφαρμογή. Μια εκρηκτική μεταπολεμική αμερικανική οικονομία καθιέρωσε μια μεγαλύτερη ανάγκη για γραφικό σχέδιο, κατά κύριο λόγο στη διαφήμιση και τη συσκευασία. Η μετανάστευση από τη γερμανική σχολή σχεδίου του Μπάουχαους στο Σικάγο το 1937, έφερε έναν μαζικής παραγωγής μινιμαλισμό στην αμερική, πυροδοτώντας μια άγρια φωτιά μοντέρνας αρχιτεκτονικής και σχεδιασμού. Στα αξιοσημείωτα ονόματα του μοντέρνου σχεδίου στα μέσα του αιώνα, συμπεριλαμβάνονται ο Adrian Frutiger, σχεδιαστής των τυπογραφικών στοιχείων Univers & Frutiger, ο Paul Rand ο οποίος από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 μέχρι και το θάνατό του το 1996 πήρε της αρχές της Μπάουχαους και τις εφήρμοσε στη δημοφιλή διαφήμιση και το σχεδιασμό λογοτύπου, βοηθώντας να δημιουργηθεί μια μοναδική αμερικανική προσέγγιση στον ευρωπαϊκό μινιμαλισμό ενώ καθίσταται ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες του υποσυνόλου της γραφιστικής, γνωστού ως εταιρική ταυτότητα. Και ο Josef Müller-Brockmann, ο οποίος σχεδίασε αφίσες με ένα σοβαρό αλλά πιο προσεγγίσιμο τρόπο, τυπικό της περιόδου των δεκαετιών 1950 και 1970.
 |
| Σπήλαιο του Λασκό |
Η έλευση της τυπογραφίας
Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Tang (618-906) μεταξύ του 4ου και του 7ου αιώνα μΧ κόπηκαν τεμάχια ξύλου (πρώτες σφραγίδες) για να εκτυπώσουν πάνω σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και αργότερα για να αναπαραχθούν βουδιστικά κείμενα. Μια βουδιστική γραφή που τυπώθηκε τα 868 είναι το πρώτο γνωστό τυπωμένο βιβλίο. Στις αρχές του 11ου αιώνα, μακρύτεροι πάπυροι και βιβλία παρήχθησαν με τη χρήση κινητού τύπου εκτύπωσης, κάνοντας τα βιβλία ευρέως διαθέσιμα κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Song. Κάποια στιγμή κοντά στα 1450, η πρέσα εκτύπωσης του Γουτεμβέργιου έκανε τα βιβλία ευρέως διαθέσιμα στην Ευρώπη. Ο σχεδιασμός του βιβλίου του Άλδου Μανούτιου ανέπτυξε τη δομή του βιβλίου που θα γινόταν το θεμέλιο του δυτικού εκδοτικού σχεδίου. Αυτή η εποχή της γραφιστικής ονομάζεται Ανθρωπιστική ή Παλαιά Σχολή. |
| ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ |
Ανάδειξη της βιομηχανίας σχεδιασμού
Στα τέλη του 19ου αιώνα η Ευρώπη, ιδίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ρεύμα άρχισε να διαχωρίζει τη γραφιστική από τις καλές τέχνες. Ο Πιέ Μοντριάν είναι γνωστός ως ο πατέρας της γραφιστικής. Ήταν υπηρέτης των καλών τεχνών, αλλά η χρήση των δικτύων του ενέπνευσε το σύγχρονο σύστημα δικτύων που χρησιμοποιούνται σήμερα στην διαφήμιση, εκτύπωση και τη διάταξη διαδικτύου.Το 1849 o Χένρι Κόουλ (Henry Cole) έγινε μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στην εκπαίδευση του σχεδιασμού στην Μεγάλη Βρετανία, ενημερώνοντας την κυβέρνηση για τη σημασία του σχεδιασμού στην δική του Εφημερίδα Σχεδιασμού και Κατασκευών. Οργάνωσε τη Μεγάλη Έκθεση ως μια γιορτή της σύγχρονης βιομηχανικής τεχνολογίας και Βικτοριανού σχεδιασμού. Από το 1981 μέχρι το 1896 οι εκδόσεις William Morris’ Kelmscott Press δημοσίευσαν βιβλία που είναι μερικά από τα πιο σημαντικά γραφιστικά προϊόντα του κινήματος των καλών τεχνών και των πρακτικών τεχνών και έκανε μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση από τη δημιουργία βιβλίων μεγάλης στυλιστικής (υφολογικής) φινέτσας και την πώλησή τους στους πλούσιους για πριμοδότηση. Ο Morris απέδειξε ότι υπήρχε μια αγορά για δουλειές γραφικού σχεδίου, από μόνη της, και βοήθησε να πρωτοπορήσει (αναδειχθεί) ο διαχωρισμός του σχεδιασμού από την παραγωγή και τις καλές τέχνες. Το έργο της Kelmscott Press χαρακτηρίζεται από την εμμονή του στα ιστορικά στυλ (ύφη). Αυτός ο ιστορικισμός, ωστόσο, ήταν σημαντικός, καθώς έμελε να είναι η πρώτη αξιόλογη αντίδραση στην ξεπερασμένη (μπαγιάτικη) κατάσταση της γραφιστικής του 19ου αιώνα. Το έργο του Morris μαζί με το υπόλοιπο κίνημα του Ιδιωτικού Τύπου, επηρέασαν άμεσα την Αρ Νουβό (νέα τέχνη) και είναι έμμεσα υπεύθυνο για τις εξελίξεις του γραφικού σχεδίου στις αρχές του 20ου αιώνα, γενικά.
O σχεδιασμός του 20ού αιώνα
Το ποιος έπλασε τον όρο «γραφικό σχέδιο» φαίνεται να προκαλεί μια διαμάχη. Έχει αποδοθεί στον Richard Guyatt, τον Βρετανό σχεδιαστή και ακαδημαϊκό, αλλά μια άλλη πηγή προτείνει τον William Addison Dwiggins, έναν Αμερικανό σχεδιαστή βιβλίων στις αρχές του 20ού αιώνα. Η σήμανση στο Μετρό του Λονδίνου είναι ένα κλασικό παράδειγμα σχεδιασμού της σύγχρονης εποχής και χρησιμοποιείται μια γραμματοσειρά που σχεδιάστηκε από τον Edward Johnston το 1916. Τη δεκαετία του 1920, ο σοβιετικός κονστρουκτιβισμός εφήρμοσε την «πνευματική παραγωγή» σε διάφορους τομείς της παραγωγής. Η κίνηση είδε την ατομικιστική τέχνη ως άχρηστη στην επαναστατική Ρωσία και έτσι κινήθηκε προς τη δημιουργία αντικειμένων για χρηστικούς σκοπούς. Σχεδίασαν κτίρια, θεατρικές παρουσιάσεις, αφίσες, υφάσματα, ρούχα, έπιπλα, λογότυπα, μενού κλπ. Ο Jan Tschichold κωδικοποίησε τις αρχές της μοντέρνας τυπογραφίας στο βιβλίο του του 1928, Νέα Τυπογραφία. Αργότερα, καταδίκασε τη φιλοσοφία που υιοθέτησε σε αυτό το βιβλίο ως φασιστική, αλλά παρέμεινε πολύ επηρεαστική.Οι τυπογράφοι που έχουν επιρροές από τον Tschichold και τη σχολή Μπάουχαους, όπως οι Herbert Bayer και o Laszlo Moholy-Nagy, και ο El Lissitzky είναι οι πατέρες του γραφικού σχεδίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Εισήγαγαν τεχνικές παραγωγής και στυλιστικές συσκευές που χρησιμοποιήθηκαν σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Τα επόμενα χρόνια είδαν τη γραφιστική του μοντέρνου ύφους να κερδίζει ευρεία αποδοχή και εφαρμογή. Μια εκρηκτική μεταπολεμική αμερικανική οικονομία καθιέρωσε μια μεγαλύτερη ανάγκη για γραφικό σχέδιο, κατά κύριο λόγο στη διαφήμιση και τη συσκευασία. Η μετανάστευση από τη γερμανική σχολή σχεδίου του Μπάουχαους στο Σικάγο το 1937, έφερε έναν μαζικής παραγωγής μινιμαλισμό στην αμερική, πυροδοτώντας μια άγρια φωτιά μοντέρνας αρχιτεκτονικής και σχεδιασμού. Στα αξιοσημείωτα ονόματα του μοντέρνου σχεδίου στα μέσα του αιώνα, συμπεριλαμβάνονται ο Adrian Frutiger, σχεδιαστής των τυπογραφικών στοιχείων Univers & Frutiger, ο Paul Rand ο οποίος από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 μέχρι και το θάνατό του το 1996 πήρε της αρχές της Μπάουχαους και τις εφήρμοσε στη δημοφιλή διαφήμιση και το σχεδιασμό λογοτύπου, βοηθώντας να δημιουργηθεί μια μοναδική αμερικανική προσέγγιση στον ευρωπαϊκό μινιμαλισμό ενώ καθίσταται ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες του υποσυνόλου της γραφιστικής, γνωστού ως εταιρική ταυτότητα. Και ο Josef Müller-Brockmann, ο οποίος σχεδίασε αφίσες με ένα σοβαρό αλλά πιο προσεγγίσιμο τρόπο, τυπικό της περιόδου των δεκαετιών 1950 και 1970.
 |
| Αφίσα για την έκθεση
του Μπάουχαους το 1923 |